چگونه ایستگاه فضایی بین المللی را در آسمان شهر خود ببینیم؟

مطمئناً برای علاقه مندان به هوا و فضا و افرادی که تمایل دارند با چشم غیرمسلح و به آسانی به تماشای گذر  ایستگاه فضایی بین‌المللی ( ISS: International Space Station)، دیگر ماهواره ها و فضاپیماها از آسمان شهر خود بنشینند، روش های تعیین موقعیت ایستگاه فضایی بین المللی و دیگر ماهواره ها از جمله ماهواره های استارلینک ، در آسمان شهر خود و حتی تجسم سه بعدی حرکت آنها و کلی اطلاعات دیگر، بسیار جذاب خواهد بود.

قبل از معرفی وبسایت مورد نظر برای دسترسی راحت به چنین اطلاعاتی، لازم است مقدمه ای از تعاریف ایستگاه فضایی، ایستگاه فضایی بین المللی و ماهواره های استارلینک داشته باشم برای آن دسته از افرادی که شناخت کافی از این تعاریف ندارند و بعد به نحوه پیش بینی جداول گذر و دیگر اطلاعات می پردازم.

تعاریف مورد نیاز:

ایستگاه فضایی نوعی سازه‌ است که از سال ١٨۶٩ برای زندگی و کار بشر در فضا طراحی و ساخته شده‌ است. در خود فضانوردانی را جا داده که در آنجا فضانوردان به کارهای خود مشغول می باشند. فرق میان ایستگاه فضایی و فضاپیما در این است که در ایستگاه فضایی امکانات اساسی پیش‌رانی یا فرود بر زمین وجود ندارد در عوض از وسایل نقلیهٔ دیگر برای ترابری (چه از ایستگاه چه به ایستگاه) بهره می برند.

ایستگاه فضایی بین المللی، یک ایستگاه فضایی است که در ارتفاع حدوداً 400 کیلومتری از سطح زمین قرار دارد و با سرعت 27 هزار کیلومتر بر ساعت در مدار زمین در حال حرکت است. این ایستگاه فضایی با مشارکت 15 کشور از سال 1998 ساخته شده است و در طول روز بیش از 15 بار ( تقریباً هر 100 دقیقه یکبار) به دور زمین می گردد. از اهدافی که این ایستگاه فضایی دارد میتوان به: تحقیق و پژوهش و آزمایشاتی که انجام آن روی کره زمین به دلیل جاذبه امکانپذیر نیست، رصد کردن زمین و دیگر اجرام آسمانی، مرکز سرویس فضاپیماها و ماهواره ها در مدار زمین، مونتاژ و نصب سازه های فضایی و همکاری با بخش های خصوصی جهت مهندسی هوا و فضا و پیشرفت در این زمینه، اشاره نمود .

ماهواره های استارلینک

در مورد ماهواره های استارلینک باید بگم که استارلینک یک پروژه ی ماهواره ای است که از سال 2015 توسط شرکت SPACEX  به مدیرعاملی ایلان ماسک برای پیاده سازی اینترنت ماهواره ای برای حداقل سازی هزینه های اینترنت، آغاز شده است.

در ویدئو زیر میتوانید حرکت خوشه ای ماهواره های پروژه استارلینک را ببینید. البته ایرادات و نقدهای زیادی هم به این پروژه وارد شده است از جمله میتوان به آلوده کردن و اشغال مدار زمین به علت تعداد بالای ماهواره ها اشاره نمود.

معرفی وبسایت heavens-above.com :

بعد از آشنایت با برخی تعاریف اولیه اکنون بهتر است به معرفی وبسایت مورد نظر بپردازم. وبسایت  heavens-above.com  نه تنها اطلاعات بسیار مفیدی از جداول پیش بینی زمان و مکان گذر ایستگاه فضایی بین المللی و ماهواره های مختلف را در اختیار شما قرار میدهد بلکه امکانات دیگری هم دارد که در ادامه مطرح می کنم.

گام اول :

بعد از ورود به سایت heavens-above.com  مطابق شکل زیر وارد بخشی که دورش کادر قرمز کشیدم بشید (configuration). این بخش دو زیر بخش دارد که زیر بخش 1 : مربوط به لاگین شدن در سایت است و زیر بخش 2 : ورود اطلاعات مربوط به مکان جغرافیایی کاربران است تا با توجه به آن مکان جغرافیایی، جداول زمانبندی در مرحله بعد در اختیارتان قرار بگیرد.

همانطور که در زیربخش 1  تصویر بالا میبینید لاگین اختیاری هست ولی من مراحل لاگین را در ادامه قرار میدهم اما چه شما لاگین بشید در سایت چه نه، باید از زیر بخش  2  configuration اطلاعات مربوط به مکان جغرافیایی خودتون را وارد کنید تا بتوانید به جداول پیش بینی زمان گذر دسترسی پیدا کنید.

* مراحل لاگین را طبق تصاویر زیر انجام دهید. (این بخش اختیاری هست و شما بدون لاگین کردن هم میتوانید وارد مرحله بعد شوید.)

گام دوم :

 اگر در سایت لاگین شوید خودبخود بعد ثبت مراحل لاگین وارد صفحه select location خواهید شد، اگر هم بصورت ناشناس وارد سایت بشید لازم نیست مرحله ی لاگین را انجام بدید و بلافاصله بعد از ورود به سایت مانند تصویر زیر عمل کنید و روی بخش change your observing location که کادر قرمز کشیدم، کلیک کنید.

به تصاویر زیر نگاه کنید. در صفحه select location می بایست مانند مراحل ذکر شده و مطابق تصاویر عمل کنید و اطلاعات مربوط به هر آیتم را وارد نمایید.

مراحل:

• در ابتدا لازم است شهر خود را در قسمت search وارد کنید. (مثلاً من در اینجا شهریار را انتخاب کرده ام.)
• در بخش search result نتیجه انتخاب قبلی ظاهر میشود با آدرسی کاملتر
• در ادامه میتوانید یا از روی نقشه اقدام به انتخاب دقیق تر آدرس محل سکونت خود کنید و یا از سایت what3words.com اقدام نمایید و با بدست آوردن آدرس سه کلمه ای و وارد کردن آن بر روی update کلیک کنید.
• یک نام برای لوکیشن خود انتخاب کنید (اصولاً نام  شهر در این بخش ظاهر خواهد شد و نیازی به پر کردن این قسمت نیست) و از فیلد time zone کشور محل زندگی خود را انتخاب کنید و در نهایت بر روی update کلیک کنید.

گام سوم :

 بعد از انجام مراحل بالا و انتخاب لوکیشن محل زندگی خود برای دیدن گذر، دوباره به صفحه اصلی برگردید اگر از طریق لاگین وارد سایت شده باشید اطلاعات مربوط به کاربری شما در قسمت بالا گوشه سمت راست قرارخواهد گرفت (مطابق تصویر بخش بعدی). برای دسترسی به جداول پیش بینی زمان گذر ایستگاه فضایی بین المللی و ماهواره ها، ادامه مطالب این مقاله را دنبال کنید.

جدول پیش بینی زمان گذر ایستگاه فضایی بین المللی :

برای دسترسی به جدول زمان گذر ایستگاه فضایی بین المللی که بتوانید توسط اطلاعات جدول در آسمان منطقه خودتان ایستگاه فضایی بین المللی را رصد کنید به اینصورت اقدام کنید که بعد از انجام مراحل قبل به صفحه ای اصلی بازگردید و و طبق تصویر زیر بر روی ISS کلیک کنید.

بعد از کلیک بر آن وارد صفحه زیر خواهید شد. در این بخش جدول زمانبندی پیش بینی گذر ایستگاه فضایی بین المللی از آسمان شهر انتخابی شما می باشد. در این جدول، تاریخ و زمان شروع و پایان رصد برای پریود زمانی 10 روزه و میزان وضوح ایستگاه فضایی و موقعیت قرارگیری آن در آسمان شهر شما پیش بینی شده است. به اطلاعات موجود در جدول دقت نمایید.

اطلاعات موجود در جدول

• ستون اول : تاریخ
• ستون دوم : میزان درخشش ایستگاه فضایی بین المللی
• ستون سوم :  شروع گذر
• ستون چهارم : نقطه اوج گذر
• ستون پنجم : پایان گذر
• ستون آخر : نوع گذر (در این تصویر قابل مشاهده می باشد)

به‌طور مثال: در جدول زیر در تاریخ 26 آپریل گذر ایستگاه فضایی بین المللی در ساعت 05:28:15 در ارتفاع 15 درجه‌ از جنوب غربی (SW: SouthWest) آغاز می‌شود و در زمان 05:30:58 در ارتفاع 88 درجه جنوب شرقی (SE: SouthEast) به اوج خود میرسد و در زمان 05:34:20 در ارتفاع 10 درجه شمال شرقی (NE : NorthEast) غروب می کند و کم کم از دید شما محو می شود.

با کلیک روی هر یک از تاریخ های جدول بالا وارد صفحه زیر میشوید که می‌توانید مسیر گذر ایستگاه فضایی بین المللی را از بین صورت‌های فلکی مشاهده نمایید و جزییات بیشتری را از اطلاعات این گذر بدست آورید. در اصل نقشه رصدی هر یک از گذرهای ISS است.

جدول پیش بینی زمان گذر ماهواره های استارلینک :

برای دسترسی به جدول پیش بینی زمان گذر ماهواره های استارلینک می بایست مانند مراحل جدول پیش بینی گذر ایستگاه فضایی بین المللی عمل کنیم و در مرحله اولیه که به صفحه ای اصلی بازگشتید اینبار بر روی starlink passes for all objects from a launch کلیک کنید تا همانند مراحل قبلی هم به جدولی با ساختار اطلاعاتی مشابه دست یابید که در ادامه تصاویر جداول را قرار دادم.

در جدول زیر می توانید در ابتدا از قسمت launch یکی از انواع پرتاب های استارلینک را انتخاب کنید که با انتخاب هر کدام جدول مربوط به آن ظاهر می گردد.

نمایش سه بعدی حرکت ایستگاه فضایی بین المللی:

از دیگر امکانات این وبسایت تعیین موقعیت کنونی ایستگاه فضایی بین المللی در هر لحظه است که در تصویر زیر میتوانید مشاهده کنید (1) و همچنین نمایش سه بعدی ایستگاه فضایی بین المللی که برای این منظور مطابق تصویر زیر عمل کنید و بر روی ISS Interactive 3D Visualization کلیک کنید تا به صفحه مربوطه که نمایشی سه بعدی از حرکت آن است برایتان به نمایش درآید.

علاوه بر ایستگاه فضایی بین‌المللی و ماهواره‌های استارلینک، ماهواره های دیگری هم وجود دارند که می‌توانید آن‌ها را ببینید؛ و در وبسایت مذکور از جمله به LightSail2، N.Korean satellite، Hubble Space Telescope، Envisat اشاره شده است. من چندین تصویر از ماهواره های نامبرده قرار داده ام برای اطلاعات بیشتر خودتان به سرچ و جستجو بپردازید.

همچنین اطلاعات گذر ISS از آسمان تهران را از سایت اصلی  ناسا هم قرار داده ام که میتوانید اطلاعات به روزسانی شده از ساعات و تاریخ گذر ISS بدست آورید. از توضیحات تکمیلی این بخش در متن این مقاله پرهیز نمودم.

در پایان

در پایان بهتر است بگویم، خود من بار اولی که این ماهواره ها را در آسمان شهرم دیدم بدون هیچ پیش بینی اولیه بود و برام خیلی تعجب برانگیز بود. میتوانید مقاله من با عنوان «داستان حرکت ستاره ها» را مطالعه کنید. در آنجا توضیح داده ام که چطور می توانید شما هم با صبوری ساعات بعد از اذان صبح یا بعد از غروب آفتاب که ستاره ها رویت میشوند با انتظار زمان بیست دقیقه الی نیم ساعت شاهد گذر حداقل چند ماهواره باشید. بنابراین به شما توصیه میکنم زمانیکه برای دیدن ماهواره‌ها چه با پیش بینی سایت چه غیر آن، از حیاط یا تراس یا پشت بام ساختمانتان استفاده کردید، صبور باشید و بیشتر منتظر بمانید زیرا ممکن است تاخیر داشته باشند ولی مطمئن باشید ارزش صبوری را دارند.